Rönesans’ta İspanyol tiyatrosunda binlerce oyun yazılmıştır. Comedia, auto sacramentales, capa y espada, teatro ruido veya cuerpo, loa ve entermezze gibi birçok dramatik tür popüler olmuştur. Bu türleri kısaca tanımlamak gerekirse,
- Comedias din-dışı herhangi bir uzun oyunu tanımlamak için kullanılmıştır. Comedias’lar ciddi ya da komik olabilirdi, üç perdeden oluşurdu.
- Auto Sacramentales, dinî konuları ele alan oyunlardı.
- Capa y espada aslında bir Comedias türüdür. Adını oyunların merkezinde bulunan düşük rütbeli askerlerin kıyafetlerinden alan, ‘kılıç ve pelerin’ oyunlarıdır.
- Teatro Ruido soyluların, azizlerin, mitolojik karakterlerin eyleme katıldığı uzak zaman ve mekânlarda geçen oyunlardır.
- Loa, övgü veya öndeyiş anlamına gelir. Dinî olmayan her oyundan önce oynanan müzik veya dans içeren kısa oyun, öndeyiştir.
- Entermezze, interlude veya ara oyun da denilmektedir. Bu kısa konulu gösteriler, oyunların perde aralarında oynanan şarkılı oyunlardı.
Dönemin oyun yazarlarının çoğu bu türlerin hepsinde eserler vermiştir. İspanyol tiyatrosunun ilk önemli oyun yazarı Lope de Rueda’dır. Fars ve dinsel oyunlar konusunda uzmanlaşmıştır. Günümüze kalan oyunları Zeytinler, Armelina ve en tanınmışı olan Eufemia’dır. Lope de Rueda’nın döneminde yerleşik tiyatro yoktur. Miguel de Cervantes hem comedias hem de entermezze türünde yaklaşık otuzaltı oyun yazmış, bunlardan on altı tanesi günümüze ulaşabilmiştir. Dinî oyun yazmamıştır. Asıl tanındığı yapıt bir şövalye romanı olan Don Kişot’tur. Cervantes’in tanınan oyunları: Numancia Kuşatması, Cezayirlilerin Alışverişi ve Keyifçi Gaddardır.
Lope de Vega
“Kılıç ve Pelerin” oyunlarının Lope de Vega kökenli olduğu söylenmektedir. Bahçıvan Köpeği, Madrid’in Suları, Mutlak Kuşku yazarın “Kılıç ve Pelerin” türünde yazdığı oyunlarındandır.Dönemin en üretken yazarı olan Lope de Vega, beş yüzden fazla oyun yazmıştır, bunlardan dört yüz elli tanesi günümüze ulaşmıştır. 1614 yılında yazdığı Fuente Ovejuna Çoban Çeşmesi bugün hâlâ sahnelenen oyunudur. Rönesans’ta en ünlü İspanyol oyun yazarı Calderon de la Barca’dır. En tanınmış din-dışı oyunu Hayat Bir Rüyadır. Auto Sacramentales türünü mükemmelleştirmiştir.
Ispanya’da Rönesans özellikle oyun yazımı alanında olağanüstü üretkendir. Yaklaşık 15.000 ile 30.000 arasında oyun yazıldığı tahmin edilmektedir. Calderon’un 1640 yılında yazmayı bırakmasından kısa bir süre sonra tiyatrolar kapatılır. Daha sonra tiyatrolar yeniden açıldığında Altın Çağ bitmiştir, tüm yasaklamalara rağmen tiyatrolar 18. yüzyıla kadar mücadelesini sürdürür.
Tiyatro Mimarisi
Corral de la Cruz
Ispanya’da Corrales denilen avlu sahneler tiyatro olarak kullanılıyordu. Avlular tiyatroya dönüştürülmüştü. Başlangıçta geçici olan coralles’ler, 1579’da Madrid’de Corral de la Cruz’un inşa edilmesiyle kalıcı hâle gelir. Genellikle kare veya dikdörtgen bir avlunun çevresine inşa edilmiştir. Bu avlularda kurulan ilk oyun yerine patio denmiştir. Patio’nun üstü açıktı. Ayakta duran seyirci için kullanılırdı. Arkada, alanın bir ucunu genişlemesine kaplayan bir yükselti sahne bulunurdu. Bu sahne ön perdesiz yükseltilmiş bir platformdu. Patio’nun arkasında yiyecek içecek satılan bir yer vardı. Bunun üstü ca- zuela yani sadece kadınlara ayrılmış bir galeri, üst balkondu. Patio’da sadece erkekler oyun izleyebilirdi. En gürültücü seyirci buradaydı. Ayrıca politikacılara, din adamlarına ve entelektüellere ayırılmış localar vardı. Kadınlar ve erkeklerin sıkı bir biçimde ayrı tutulması gerekliliği vardı. 2000 kişilik seyirci kapasiteli Corrales’ler olduğu bilinmektedir.
Oyunculuk
Ispanya’nın en ayırt edici özelliği profesyonel kadın oyunculara yer vermesidir. Oyunların çoğu müzik ve danslı olduğu için kadın oyuncular hem şarkı söylüyor hem de dans ediyorlardı. Oyunculara ücretleri gösteriden hemen sonra ödeniyordu. Oyuncuların çoğunun kendi kostümleri vardı. Oyun metni belirgin bir biçimde kostüm değişikliği istemiyorsa, tüm oyun tek bir kostümle oynamakla sınırlandırılmıştı. Sahneleme basitti. Genellikle tek çıkış ve giriş yapılıyordu. Oyunlar gerektirdiğinde çeşme, mezar ve deniz arması gibi dekor parçaları kullanılıyordu
Yazar Hakkında
