Parmenides veya Elealı Parmenides, bir birlik olan, kendi içine kapalı, doğmamış, yok olmayaca, değişmez, bölünmez, yoğunlaşmaz, seyrekleşmez bir varlık kabul eder. Bu varlığı, “Bir Olan” olarak ifade eder. Bir olan, en yüce varlık ise Tanrıdır. Evrende bulunan tüm varlıkların var edicisidir. Bilginin amacı ve görevi var olan düşünmektir; yanılması da, var olan içinde var olmayanı düşünmeye, bunu var saymaya kalkışmasıdır. Parmenides bunu “Yalnız var olan vardır ve ancak bu düşünülebilir; var olmayan yoktur ve düşünülemez de.” olarak açıklar. Parmenides, var olmayan derken ise tamamen mutlak boş mekanı kasteder. “Bir Olan”ı ise küre biçiminde bir cisim olarak tahayyül eder.
Parmenides’e Göre Bir Olan
Parmenides’te ilk olarak deney bir yana bırakılmakta, salt düşünme yöntemiyle var olanın nitelikleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Deneyin kenara koyulması, var olanın bilgisinin salt akıl yoluyla çıkarılmak istenmesi Parmenides’i deneyle bir çekişmeye vardırmıştır. Çünkü, deney hareket eden, değişen, meydana gelip yok olan şeylerin renkli bir çokluğunu karşımıza çıkarır. Parmenides’e göre ise, o çokluk bir aldanma, bir yanılmadır. Bu çokluğu bize gösteren şey duyulardır. Oysa duyular bizi yanıltır. Bu yüzden, doğrunun yoluna ve gerçekliğin bilgisine yalnızca düşünce yoluyla ulaşılabilir.
Kaynak: Emine Yamanlar, Felsefe Tarihi, Ders Kitapları Anonim Şirketi, 2000
Yazar Hakkında
