Psikanaliz – Sigmund Freud

Psikanaliz - Sigmund Freud 1
Sevgi Paylaşmaktır :)

Sigmund Freud’un insanı açıklamadaki en büyük katkısı bilinçdışı  kavramını açıklıyor oluşu ve insanın güçlü bilinçdışı güçler tarafından yönetildiğini ortaya koymasıdır. Kuramının adının adının Psikanaliz olmasının yanı sıra Freud kendine özgü terapi yöntemine de aynı ismi vermiştir.

Temel Kavramlar

İçgüdüler

Freud insanlarin doğuştan getirdiği güçler tarafından güdülendiklerini ifade eder. Yani bireyin temel motivasyon kaynağı içgüdülerdir

Psikanaliz - Sigmund Freud 2

Eros & Thanatos

İnsanların genel olarak davranışlarında amaçladığı şey ise acıdan kaçma ve hazza yaklaşmadır. Bu durum ‘haz ilkesi’ olarak adlandırılmaktadır. Ortaya çıkışı ise dürtülerin yarattığı gerilimin azaltılması ihtiyacından kaynaklanmaktadır.

Freud’a göre insanın iki temel içgüdüsü vardır. Bunlar eros (cinsellik), thanatos (ölüm) tur. Cinsellik içgüdüsü içerisinde yaşamsal süreçleri korumaya hizmet eden ve türün devamlılığını sağlayan her türlü içgüdüyü barındırır. Ölüm içgüdüsü ise Freud’un insanın kendi öncesine yani varolmama haline dönme arzusuna sahip olduğu düşüncesinden ileri gelmektedir.

Psişik Enerji (Libido) ve Kateksis

Nasıl ki bedensel aktivitelerin gerçekleşmesi için bedensel enerjiye ihtiyaç var ise zihinsel aktivitelerin de gerçekleşmesi için enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Freud’un bu görüşü psişik enerji kavramını ortaya koymasına sebep olmuştur.

Cinsel içgüdünün ihtiyaç duymuş olduğu enerji ise libido olarak adlandırılır. Ancak ölüm içgüsüyle ilişkili enerji için de farklı bir isim yer almamaktadır. Aynı zamanda var olan enerji kateksis yoluyla nesnelerin zihinsel sembollerine bağlanmakta ve bu semboller ihtiyaç duyulan içgüsüsel gereksiniminlerin doyumunu sağlamaktadır.

Psişik Determinizm ve Parafrakslar 

Psişik determinizme göre ruhsal yapı içerisinde gerçekleşen bütün olayların bir sebebi vardır herhangi bir şey rastlantısal olarak gerçekleşmemektedir. Rastlantısal düşünceler, fil ve kalem sürçmeleri, bilinen bir adın ya da kelimenin hatırlanamaması, rüyalar, hatalı hareketler gibi olayların altında çeşitli nedenler yer almaktadır. Fakat bu nedenler bilinçdışındadır. Tüm bunlara genel olarak Freudiyen sürçmeler (hatalar) denmektedir. Bu tür davranışlar ise İngilizce’de parafraks adıyla yer almaktadır.

Kişiliğin Yapısı

Topografik Model (bilinç-bilinçöncesi-bilindışı)

Freud göre ruhsal yapıyı bilinç, bilinçöncesi, bilinçdışı (bilinçaltı) olmak üzere üç düzeye ayırmıştır. Topografik olarak adlandırılan bu açıklamaya göre kişilik, bahsedilen üç farklı düzeyde işlev göstermektedir.

Bilinç, o an farkında olunan her türlü içeriğin yer aldığı düzeydir. Bilinçdışı farkında

Psikanaliz - Sigmund Freud 3

Yapısal Model ile Topografik Model İlişkisi

olunmayan fakat neredeyse tüm duygu, düşünce ve davranışlarımızı yönlendiren düzeydir. Bilinçöncesi ise bilinç ve bilinçdışı arasında bir nevi köprü görevi görmektedir

Yapısal Model (id-ego-süperego)

Freud, kişiliği oluşturan üç temel ögenin varlığını ortaya koymuştur. Bunlardan biri olan id kişiliğin ilkel yanını oluşturan parçasıdır ve aynı zamanda ilkel ben olarak da adlandırılır. Süperego, bireyin toplumsal yaşama uyumlu bir yaşam sürebilmesi için mevcut diğer parçadır ve üst ben olarak da adlandılır. Ego ise id ve süperego arasında köprü veya bir nevi ara bulucudur. İdin aşırı dürtüselliği ve süperegonun aşırı kuralcılığı arasında orta yolu bulmaya çalışır. Aynı zamanda ben olarak da adlandırılır.

Kaygı ve Ego Savunma Mekanizmaları

Freud’un kaygıya dair fikirleri zaman içerisinde farklılık göstermiştir. En son oluşturduğu fikirlerine göre kaygı; egonun bir tür işlevidir. Özet olarak ise egonun karşılaştığı engellemeler ve zorluklardan dolayı biriktirmiş olduğu duygu kaygı olarak nitelendirilebilir.

Kaygı, kaynağına göre 3 başlık altında incelenmiştir;

  • Gerçekçi Kaygı
  • Nevrotik Kaygı
  • Ahlaki (Moral) Kaygı

Psikanaliz - Sigmund Freud 4Kaygı bazı zamanlarda harekete geçirici olarak rol oynarken özellikle fazla olduğu zamanlarda işlevselliği bozabilir. Dolayısıyla ego, kaygının düzeyini normal tutabilmek ve gerekli işlevlerini daha iyi gerçekleştirebilmek adına başa çıkma yöntemleri kullanır. Bunlar literatürde ‘Ego Savunma Mekanizmaları’ olarak yer almaktadır. Çok çeşitli ego savunma mekanizmaları bulunmaktadır. Özellikle önemli ve daha çok karşımıza çıkabilecek olanlar ise aşağıda yer almaktadır.

  • Bastırma (Repression)
  • Yansıtma (Projection)
  • Yer Değiştirme (Displacement)
  • Akla Uygunlaştırma (Rationalization)
  • Karşıt Tepki Geliştirme (Reaction Formation)
  • Gerileme (Regression)
  • Yüceltme (Sublimation)
  • Yadsıma (Denial)
  • Düş Kurma (Fantasy)
  • Özdeşleştirme (Identification)
  • Yapma-Bozma (Undoing)

Kişiliğin Gelişimi

Psikanalitik gelişim kuramının dayandığı iki temel nokta bulunmaktadır. Birincisi genetik yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre erken çocukluk dönemi yetişkin kişiliğini büyük ölçüde oluşturmaktadır. Bir diğeri ise libidonun psikoseksüel dönemler boyunca gelişip kişiliği oluşturduğudur.

Psikoseksüel Gelişim Dönemleri

Psikanaliz yaklaşımına göre kişiliğin gelişimi bir sıra halinde ilerlemektedir. Her dönemde erotojenik bölge (haz bölgesi) yer almaktadır. Eğer bu haz arzusu yeterince doyurulmazsa veya fazla doyurulursa fiksasyon (takılma) gerçekleşir. Bu doğrultuda da sağlıklı bir kişilik gelişimi gerçekleşmez. Fiksasyonlar ilerleyen yıllarda bireylerde çeşitli problemlerin oluşumuna yol açar.

  • Oral Dönem (0-18 ay): Erotojenik bölge ağız ve çevresidir.
  • Anal Dönem (1,5-3 yaş): Erotojenik bölge anüs ve çevresidir.
  • Fallik Dönem (3-6 yaş): Erotojenik bölge genital organlardır.
  • Latant (Gizil) Dönem (6-12 yaş): Erotojenik bölge bulunmamaktadır.
  • Genital Dönem (Ergenlik ve Sonrası): Erotojenik bölge fallik döneminde olduğu gibi genital organlardır.

 

Bu yazı Sigmund Freud’un Psikanaliz kuramının bir tür taslağıdır. İçerikler en kaba ve kısa halleriyle açıklanmıştır. Yazının içerisinde yer alan tıklanabilir linkler sayesinde içeriklerin detaylı hallerine sitemizin diğer yazılarından ulaşabilirsiniz. Aynı zamanda Psikanaliz Eleştirileri yazımızda belki sizin de ‘Benim de aklıma gelmişti!’ diyebileceğiniz şeyler bulabilirsiniz. Soru ve görüşleriniz için yazabilirsiniz. Keyifli okumalar dilerim.

Yorum Bırak

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir