Karl Popper Felsefesi

Karl Popper Felsefesi 1
Sevgi Paylaşmaktır :)

Popper, “Bir teori nasıl olmalı ki, bilimsel sayılsın?” sorusuna cevap arar. Teoriler olayları açıklamaya ve gelecekle ilgili tahminlerde bulunmaya yarar. Popper, doğa bilimlerine ait varsayım ve kuramların bilimsel olup olmadıklarını araştırır. “Teori ve varsayımların bilimsel olabilmesi için, deneyle doğrulanmaları gerekir.” fikri doğru olamaz; çünkü bunlar tümel (ele aldığı alanın tümünü kapsayan) önermelerdir. Örneğin, “Bütün bakırlar elektrik geçirir.” önermesi doğrulanamaz; çünkü bunun doğrulanabilmesi için, tüm evrende sınanmış olması gerekirdi. Bu da imkânsızdır. Ancak şimdiye kadarki deneyler söz konusu olabilir. “Şimdiye kadar sınanmış bütün bakırlar elektrik geçiriyor.” denebilir. O hâlde tümel önermelerin sonsuz gözlemlerle doğrulanma yolu kapalıdır. O zaman da, bir teorinin bilimsel sayıla- bilmesi için, doğrulanması değil, başka koşullar gereklidir. Bu koşullar şöyle sıralanabilir:

  • İstenilen, bir teoriyi doğrulamaksa, doğrulayıcı kanıtlar bulmakta zorluk çekmeyiz.
  • Her iyi bilimsel teori bir yasaklamadır; bazı şeylerin olmasını yasaklar. Örneğin, “Bütün bakırlar elektrik geçirir.” derken, bakır olmayanlar için bu konuda sınırlama getiririz. Bir teori bu sınırlamaları koyduğu ölçüde iyi bir teoridir.
  • İyi bir teori test edilebilir, sınanabilir. Bir teoriyi test etmek onun yanlış olma olasılığının da bulunduğunu gösterir. Bir teori ne kadar test edilebilirse, o kadar iyidir.
  • Teori tüm sınamalarda dayanma gücü gösteriyorsa, bilimseldir.

Test edilebilir kimi teorilerin yanlış oldukları anlaşıldıktan sonra da atılmadığı gözlenir. Bunlar duruma göre ya bazı eklemelerle ya da yeniden yorumlanarak tekrar kullanılır. Bu şekilde bir teoriyi bilimsel niteliğini düşünerek reddedilmekten kurtarmak her zaman mümkündür.

Bütün bunları tek cümlede şöyle toparlayabiliriz: Popper’e göre, bir teorinin bilimsellik ölçütü, onun reddedilebilirlik ya da test edilebilirlik niteliğidir. Bu çabalara karşı ayakta kalan teori bilimseldir.

Kaynak: Emine Yamanlar, Felsefe Tarihi, Ders Kitapları Anonim Şirketi, 2000

Yorum Bırak

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir